Remont maszyny, zwłaszcza starszej, wiąże się często (zwykle?) ze zmianą systemu sterowania, czyli — praktycznie — zastąpieniem starych szaf sterowniczych nowymi. Jak się ma taka modernizacja do oznakowania CE, deklaracji zgodności i wymagań zasadniczych?
Z pomocą i radą przychodzi DGUV,1 które w 2017 r. opublikowało dokument pt. „Informacja DGUV. Szafy sterownicze w maszynach/zakładach. Zamówienia od firm zewnętrznych” (DGUV-Information. Schaltschränke in Maschinen/Anlagen. Beschaffung bei Fremdunternehmen).
Informacje o dokumencie zawdzięczam zaprzyjaźnionej firmie SAFCON. Poniżej tłumaczenie wykonane z pomocą ChatGPT. Omówienie tekstu — w części II.
Informacja DGUV
Szafy sterownicze w maszynach/zakładach
Zamówienia od firm zewnętrznych
Wydanie 09/2017
FB HM-090
Przy zamawianiu szaf sterowniczych z funkcjami bezpieczeństwa lub bez nich od firm zewnętrznych istnieje duża niepewność na rynku. Największym wyzwaniem jest prawidłowe przypisanie szaf sterowniczych do odpowiednich dyrektyw.
Celem tej informacji DGUV jest zapewnienie prawidłowego przypisania do odpowiednich dyrektyw europejskich oraz określenie niezbędnej dokumentacji do bezpiecznej integracji szaf sterowniczych w maszynie lub zakładzie. Ta informacja DGUV obejmuje zakres dyrektywy maszynowej EC, dyrektywy niskonapięciowej UE oraz ewentualnie dyrektywy EMC. Inne dyrektywy EC nie są brane pod uwagę.
Dokument opisuje typowe sytuacje rynkowe. Przypadki specjalne, z wyjątkowymi okolicznościami, nie są objęte i mogą prowadzić do różnych procedur w poszczególnych przypadkach.
Rys. 1. Przykład szafy sterowniczej dla maszyny — pominięto
Spis treści
- Rozróżnienie: dyrektywa niskonapięciowa UE a dyrektywa maszynowa WE
- Analiza poszczególnych przypadków
- Dokumentacja techniczna
- Podsumowanie i granice zastosowania
1. Rozróżnienie: dyrektywa niskonapięciowa UE a dyrektywa maszynowa WE
Zgodnie z definicją BAuA2 (lista FAQ [1]):
„Szafy sterownicze do maszyn używanych w granicach napięcia określonych przez Dyrektywę Niskonapięciową 2014/35/UE (LVD) podlegają zakresowi LVD jako rozdzielnice niskonapięciowe. Nie podlegają zakresowi dyrektywy maszynowej 2006/42/WE (MD).” Deklaracja zgodności i oznakowanie CE są dostarczane zgodnie z LVD wraz z całą niezbędną dokumentacją techniczną.
Należy zauważyć, że Dyrektywa Niskonapięciowa UE [2] jest „dyrektywą całkowitego bezpieczeństwa”, która obejmuje nie tylko zagrożenia elektryczne, ale również inne zagrożenia (np. zagrożenia mechaniczne, temperaturowe czy promieniowania).
Jeżeli szafa sterownicza zawiera również komponenty do realizacji funkcji bezpieczeństwa lub ich części, szafa sterownicza jest wtedy klasyfikowana jako komponent bezpieczeństwa zgodnie z Dyrektywą Maszynową WE [3], jeśli szafa spełnia wszystkie kryteria dla komponentów bezpieczeństwa zgodnie z artykułem 2(c) MD. W takich przypadkach producent szafy sterowniczej musi spełniać wszystkie wymagania MD.
Oznacza to również, że do szafy sterowniczej musi być dostarczona deklaracja zgodności zgodnie z Dyrektywą Maszynową WE. Cele bezpieczeństwa LVD są spełniane zgodnie z załącznikiem I, nr 1.5.1 MD, bez konieczności wyraźnego wspomnienia LVD w deklaracji zgodności.
Szafa sterownicza wymaga deklaracji zgodności i oznakowania CE zgodnie z MD, jeśli jest klasyfikowana jako komponent bezpieczeństwa; w przeciwnym razie wymaga ich zgodnie z LVD, jeśli jest użytkowana w granicach napięcia tam określonych.
| Producent maszyny | Producent zewnętrzny | Producent zewnętrzny | |
|---|---|---|---|
| Planuje, buduje i integruje szafę sterowniczą z maszyną | Buduje szafę sterowniczą zgodnie ze szczegółowymi specyfikacjami producenta maszyny — przedłużona linia produkcyjna | Buduje szafę sterowniczą na własną odpowiedzialność zgodnie z wymaganiami producenta maszyny | |
| Szafa sterownicza zawiera komponenty do realizacji funkcji bezpieczeństwa | Szafa sterownicza nie zawiera żadnych komponentów do realizacji funkcji bezpieczeństwa | ||
| Producent maszyny sporządza | Producent zewnętrzny sporządza | Producent zewnętrzny sporządza | |
Uwaga:
Deklaracja włączenia zgodnie z Dyrektywą Maszynową nie może być wystawiona, ponieważ szafa sterownicza nie spełnia warunków dla nieukończonej maszyny w rozumieniu tej dyrektywy.
2. Rozważenie poszczególnych przypadków
Produkcja, wytwarzanie i integracja szaf sterowniczych jako wyposażenia elektrycznego maszyn mogą być realizowane przez różnych aktorów gospodarczych. Rysunek 2 ilustruje związek między różnymi dyrektywami w zależności od wykonawcy i zamawiającego.
Poniżej wyjaśnione są poszczególne przypadki:
2.1 Producent maszyn
Producent maszyny projektuje, buduje i integruje szafę sterowniczą z maszyną, w związku z czym szafa sterownicza jest uznawana za część maszyny. W takim przypadku nie ma znaczenia, czy szafa sterownicza zawiera komponenty do realizacji funkcji bezpieczeństwa. Szafa sterownicza nie otrzymuje oddzielnej deklaracji zgodności, ponieważ nie jest wprowadzana na rynek ani oddawana do użytku oddzielnie. Producent maszyny, który w tym przypadku jest również producentem szafy sterowniczej, musi spełniać wymagania dotyczące zagrożeń elektrycznych zgodnie z załącznikiem I, nr 1.5.1 MD.
Producent maszyny wystawia deklarację zgodności zgodnie z Dyrektywą Maszynową WE, a w razie potrzeby także zgodnie z Dyrektywą EMC dla całej maszyny i umieszcza na niej oznakowanie CE.
2.2 Zewnętrzny producent szaf sterowniczych jako „przedłużona linia produkcyjna”
Producent maszyny projektuje szafę sterowniczą do maszyny, ale zleca jej produkcję zewnętrznemu producentowi (producent szafy sterowniczej). Na podstawie przeprowadzonej oceny ryzyka producent maszyny określa dokładne specyfikacje dotyczące funkcji i komponentów, które mają być użyte w szafie sterowniczej. W tym przypadku producent szafy sterowniczej działa jako „przedłużona ławka warsztatowa” producenta maszyny. Odpowiedzialność pozostaje po stronie producenta maszyny.
Nie ma znaczenia, czy szafa sterownicza zawiera komponenty do realizacji funkcji bezpieczeństwa. Szafa sterownicza nie otrzymuje oddzielnej deklaracji zgodności EC, ponieważ nie jest wprowadzana na rynek ani oddawana do użytku oddzielnie. Producent maszyny musi spełniać wymagania dotyczące zagrożeń elektrycznych zgodnie z załącznikiem I, nr 1.5.1 MD.
Producent maszyny wystawia deklarację zgodności zgodnie z Dyrektywą Maszynową EC, a w razie potrzeby także zgodnie z Dyrektywą EMC dla całej maszyny i umieszcza na niej oznakowanie CE.
2.3 Zewnętrzny producent szaf sterowniczych jako niezależny podmiot
Jeśli producent maszyny nie projektuje samodzielnie szafy sterowniczej, lecz zleca producentowi szaf sterowniczych realizację funkcji dla maszyny na podstawie arkusza specyfikacji, mogą one również obejmować niezbędne funkcje bezpieczeństwa. Producent szafy sterowniczej określa wymagania dla poszczególnych funkcji bezpieczeństwa na podstawie przeprowadzonej oceny ryzyka, tworzy schemat połączeń, wybiera niezbędne komponenty, wykonuje okablowanie i programuje funkcje maszyny. Nie działa jako przedłużona ławka warsztatowa producenta maszyny, lecz przejmuje odpowiedzialność producenta za szafę sterowniczą.
2.3.1 Szafa sterownicza bez funkcji bezpieczeństwa
Jeśli funkcje określone przez producenta maszyny nie obejmują funkcji bezpieczeństwa lub ich części, szafa sterownicza nie jest klasyfikowana jako komponent bezpieczeństwa zgodnie z Dyrektywą Maszynową WE. Oznacza to, że producent szafy sterowniczej musi wystawić deklarację zgodności zgodnie z Dyrektywą Niskonapięciową UE i Dyrektywą EMC. Musi umieścić na szafie sterowniczej oznakowanie CE.
Producent szafy sterowniczej sporządza deklarację zgodności zgodnie z dyrektywą niskonapięciową UE oraz dyrektywą EMC dla szafy sterowniczej.
Przejmuje on odpowiedzialność producenta za szafę sterowniczą i umieszcza na niej oznakowanie CE.
2.3.2 Szafa sterownicza z funkcjami bezpieczeństwa
Jeśli szafa sterownicza zawiera również komponenty do realizacji funkcji bezpieczeństwa lub ich części, szafa sterownicza jest klasyfikowana jako komponent bezpieczeństwa zgodnie z Dyrektywą Maszynową EC. Cele bezpieczeństwa Dyrektywy Niskonapięciowej UE są brane pod uwagę zgodnie z załącznikiem I, nr 1.5.1 MD, bez konieczności wyraźnego wspomnienia Dyrektywy Niskonapięciowej UE w deklaracji zgodności zgodnie z Dyrektywą Maszynową EC. W związku z tym producent szafy sterowniczej musi spełniać wszystkie wymagania MD i wystawić deklarację zgodności zgodnie z Dyrektywą Maszynową EC oraz Dyrektywą EMC dla szafy sterowniczej i dostarczyć ją. Musi umieścić na szafie sterowniczej oznakowanie CE.
Producent szafy sterowniczej sporządza deklarację zgodności zgodnie z dyrektywą maszynową WE oraz, w razie potrzeby, zgodnie z dyrektywą EMC dla szafy sterowniczej.
Przejmuje on odpowiedzialność producenta za szafę sterowniczą i umieszcza na niej oznakowanie CE.
3. Dokumentacja techniczna
Tabela 1 przedstawia wymagane dokumenty, które należy przygotować przy stosowaniu dyrektywy maszynowej (MD) lub dyrektywy o niskim napięciu (LVD). To porównanie wymaganych dokumentów technicznych pokazuje, że z punktu widzenia dokumentacji nie ma znaczenia, na podstawie której dyrektywy UE zostanie wydana deklaracja zgodności. Z wyjątkiem oświadczenia dla maszyn nieukończonych, wymagany nakład dokumentacji jest niemal identyczny. Jedyną różnicą jest to, że zgodnie z MD deklarację zgodności należy dostarczyć wraz z dokumentacją, podczas gdy zgodnie z LVD wystarczy ją udostępnić i na żądanie dostarczyć. Okres przechowywania dokumentów w obu dyrektywach UE wynosi 10 lat.
4. Podsumowanie i ograniczenia stosowania
Ta informacja DGUV opiera się na wiedzy zgromadzonej przez dział drewna i metalu, sekcję maszyn, instalacji i automatyzacji produkcji DGUV, a także na doświadczeniach i odkryciach w dziedzinie bezpieczeństwa maszyn, i została opracowana we współpracy z zainteresowanymi stronami.
Ma na celu wsparcie producentów szaf sterowniczych w zgodnym z prawem wdrażaniu wymagań. Przepisy poszczególnych ustaw i rozporządzeń pozostają w mocy niezależnie od tej informacji DGUV. Wymagania prawnych przepisów obowiązują bez żadnych ograniczeń. Aby uzyskać pełne informacje, konieczne jest zapoznanie się z odpowiednimi tekstami przepisów.
Dział drewna i metalu składa się m.in. z przedstawicieli instytucji ubezpieczeń wypadkowych, organów państwowych, partnerów społecznych, firm produkcyjnych i eksploatujących.
Ta informacja DGUV zastępuje wcześniejszą wersję, opublikowaną jako wersja robocza 02/2017. Inne informacje DGUV z działu drewna i metalu są dostępne do pobrania w Internecie [5].
Cele informacji DGUV można znaleźć w dokumencie DGUV-Information FB HM-001 „Cele informacji DGUV opracowane przez dział drewna i metalu”.
Literatura:
[1] BAuA — Federalny Instytut Ochrony Pracy i Medycyny Pracy, FAQ dotyczące stosowania dyrektywy maszynowej, Czy dyrektywa maszynowa 2006/42/WE (MD) ma zastosowanie do „szaf sterowniczych dla maszyn”, które są wprowadzane do obrotu oddzielnie?
[2] Dyrektywa 2014/35/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 lutego 2014 r. dotycząca harmonizacji przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących dostarczania sprzętu elektrycznego do użytku w określonych granicach napięcia (LVD). L 96/357 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej z dnia 29 marca 2016 r.
[3] Dyrektywa 2006/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. dotycząca maszyn oraz zmieniająca dyrektywę 95/16/WE (MD). L 157/24 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej z dnia 9 czerwca 2006 r.
[4] Dyrektywa 2014/30/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 lutego 2014 r. dotycząca harmonizacji przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących kompatybilności elektromagnetycznej (EMC). Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Nr L96/79 z dnia 29 marca 2014 r.
[5] Internet: publikacje www.dguv.de/fb-holzundmetall lub www.bghm.de Webcode: <626>
| 2014/35/UE Dyrektywa niskonapięciowa Dokumentacja techniczna zgodnie z załącznikiem III | 2006/42/WE Dyrektywa maszynowa Dokumentacja techniczna zgodnie z załącznikiem VII A |
|---|---|
| Analiza i ocena ryzyka | Ocena ryzyka, opis środków podjętych w celu wyeliminowania zidentyfikowanych zagrożeń lub zmniejszenia ryzyka, wskazanie ryzyk resztkowych |
| Ogólny opis urządzenia elektrycznego | Ogólny opis maszyny |
| Projekty, rysunki wykonawcze i plany części, podzespołów, obwodów itp. Wyniki obliczeń konstrukcyjnych, testów itp. | Pełne rysunki szczegółowe, ewentualnie z obliczeniami, wynikami testów, certyfikatami itp. |
| Opisy i objaśnienia niezbędne do zrozumienia wspomnianych rysunków i planów oraz działania urządzenia elektrycznego; | Rysunek złożeniowy maszyny i schematy obwodów sterowniczych oraz opisy |
| • Wykaz norm zharmonizowanych, które zostały w całości lub częściowo zastosowane. W przypadku częściowego zastosowania — odpowiednie części • Wykaz innych zastosowanych specyfikacji technicznych | Wykaz zastosowanych norm i innych specyfikacji technicznych ze wskazaniem, które podstawowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia są objęte przez te normy |
| Sprawozdania z badań | Wszystkie raporty techniczne z wynikami badań |
| Instrukcja obsługi i informacje dotyczące bezpieczeństwa sporządzone w języku określonym przez dany państwo członkowskie, który jest łatwo zrozumiały dla konsumentów i innych użytkowników końcowych. | Instrukcja obsługi maszyny Instrukcja obsługi musi być sporządzona w jednym lub kilku językach urzędowych Wspólnoty. Dokumentacja techniczna musi być sporządzona w jednym lub kilku językach Wspólnoty. |
| Deklaracja zgodności musi być dostępna razem z dokumentacją techniczną. | Kopia deklaracji zgodności WE Deklaracja zgodności musi być dostarczona (ZAŁĄCZNIK II A) |
| — | W stosownych przypadkach deklaracja włączenia dla niekompletnych maszyn i ich instrukcja montażu |
﹏﹏﹏
Dodaj komentarz