takie, żeby się otwierały i zamykały

Jakie drzwi sobie wymarzyłeś? W którą stronę mają się otwierać? Nie chodzi o to, czy w prawo¹ czy w lewo, ale do środka czy na zewnątrz? Czy ma to znaczenie, a jeśli ma, to dlaczego?

Punktem wyjścia jest, oczywiście, ocena ryzyka. Ogrodzenie stawia się po to, by oddzielić dwie strefy, różne pod względem zagrożeń. Jeśli wewnątrz ogrodzenia zagrożenia występują, a na zewnątrz — nie, otwieranie drzwi na zewnątrz ułatwia ewakuację.

Dla użytkownika (nabywcy) maszyny będzie zwykle lepiej (bezpieczniej), jeśli drzwi będą otwierały się na zewnątrz. Co jednak, jeśli dostawca (producent) stawia opór? Kiedy to ułatwienie jest konieczne, a kiedy można je zignorować? Na to pytanie nie da się odpowiedzieć na podstawie dyrektyw maszynowej (zasadniczych wymagań bezpieczeństwa dla maszyn) lub narzędziowej (minimalne wymagania bezpieczeństwa przy użytkowaniu maszyn), ponieważ dyrektywy te nie zawierają jednoznacznego kryterium akceptowalności ryzyka. Czy zatem jest jakikolwiek jednoznaczny zapis w tej sprawie, na którym można się oprzeć?

normy typu B i C

Najłatwiej jest z komorami robotów. Norma dotycząca robotów² zawiera jednoznaczny zapis:

5.10.4.3 General requirements for interlocked movable guards(…)

Movable guards shall open laterally or away from the hazard, and not into the safeguarded space.

Osłony ruchome powinny otwierać się na bok lub od zagrożenia, a nie do przestrzeni chronionej.

ISO 10218-2

Ale — na razie — nie wszystkie maszyny są obsługiwane przez roboty. Co, gdy za ogrodzeniem jest klasyczny depaletyzator, prasa, piła? Niestety, w stosownych normach typu C³ nie ma niczego o kierunku otwierania drzwi, tak jak nie ma tej informacji ani w ogólnej normie o osłonach⁴ czy zintegrowanych systemach produkcyjnych.⁵

Niespodziewane oparcie znajdziemy w normie o… instalacjach elektrycznych:⁶

11.5 Dostęp do wyposażenia elektrycznego
Drzwi w przejściach i zapewniające dostęp do obszaru ruchu elektrycznego powinny: (…)
– otwierać się na zewnątrz;

EN 60204-1

Brzmi dobrze — tym bardziej, że „wyposażenie elektryczne” to właściwie wszystko, co stało obok prądu elektrycznego:

wyposażenie elektryczne
przedmioty używane w związku z wykorzystaniem energii elektrycznej przez maszyny lub części maszyn,
na przykład materiały, osprzęt, urządzenia, elementy, przyrządy, oprawy, aparatura i tym podobne

EN 60204-1/3.1.25

Gdzie jest ta łyżka dziegciu, której się spodziewamy? Cały rozdział 11 normy EN 60204-1 zatytułowany jest „Aparatura sterownicza: usytuowanie, montaż i obudowy”. Cytowany wyżej wymóg z rozdz. 11.5 nie dotyczy więc ogrodzeń, wewnątrz których nie umieszczono aparatury sterowniczej.

aparatura sterownicza
urządzenia przełączające i ich kombinacje z połączonymi z nimi urządzeniami sterującymi, pomiarowymi, zabezpieczającymi i regulacyjnymi oraz zespoły utworzone z tych urządzeń i wyposażenia wraz z odpowiednimi wzajemnymi połączeniami, osprzętem, obudowami, konstrukcjami wsporczymi, przeznaczone głównie do sterowania urządzeniami wykorzystującymi energię elektryczną

EN 60204-1/3.1.13

happy end

Uniwersalną odpowiedź znajdziemy w normie typu A, czyli podstawowej normie o ocenie ryzyka i konstruowaniu maszyn:⁷

Otwory, w miarę możliwości, powinny otwierać się w kierunku bezpiecznym. Należy je tak projektować, żeby zapobiec powstaniu zagrożeń z powodu nieoczekiwanego otwarcia.

ISO 12100/6.3.5.6:6

Nie ma więc wątpliwości — drzwi powinny otwierać się na zewnątrz. Dopuszczalne wyjątki to:

• brak możliwości, czyli pewnie brak miejsca,
• ewentualne⁸ odmienne wymagania w normach typu C.

Photo by Maysam Yabandeh on Pixnio

 
﹏﹏﹏

1. jak się śpi na brzuchu, to od ściany  [⤣]
2. PN-EN ISO 10218-2:2011 Roboty i urządzenia dla robotyki. Wymagania bezpieczeństwa dla robotów przemysłowych. Część 2: System robotowy i integracja  [⤣]
3. dotyczących konkretnych rodzajów maszyn  [⤣]
4. PN-EN ISO 14120:2016 Bezpieczeństwo maszyn. Osłony. Ogólne wymagania dotyczące projektowania i budowy osłon stałych i ruchomych  [⤣]
5. PN-EN ISO 11161:2007 Bezpieczeństwo maszyn. Zintegrowane systemy produkcyjne. Wymagania podstawowe  [⤣]
6. PN-EN 60204-1:2018 Bezpieczeństwo maszyn. Wyposażenie elektryczne maszyn. Część 1: Wymagania ogólne  [⤣]
7. PN-EN ISO 12100:2012 Bezpieczeństwo maszyn. Ogólne zasady projektowania. Ocena ryzyka i zmniejszanie ryzyka  [⤣]
8. nie znam, ale to nie dowód  [⤣]