Taka kwestia się pojawiła:

❠Jeżeli utrzymanie ruchu wymieni w układzie zepsuty siłownik na identyczny model to czy należy wykonać badanie dobiegu dla tej funkcji?❞

rozważania

Jeśli jest to wymiana 1:1, to w maszynie nic się nie zmienia w stosunku do stanu wyjściowego, nie jest to więc zmiana podlegająca pod wymagania zasadnicze (związane z wytwarzaniem maszyn).

Pozostają wymagania minimalne. Art. 5 dyrektywy 2009/104/WE wymienia kontrole:

(1) wstępne („po zainstalowaniu i przed pierwszym wprowadzeniem do użytku oraz … po przeprowadzeniu montażu na nowym miejscu lub w nowej lokalizacji”),

(2) okresowe „kontrole oraz, w miarę potrzeby, badania”

(3) specjalne, „gdy zaszły wyjątkowe okoliczności, które mogą narażać bezpieczeństwo sprzętu roboczego, takie jak modyfikacja prac,¹ wypadki, zjawiska naturalne lub przedłużone okresy przestoju”.

Artykuł 5
Kontrola sprzętu roboczego

1. Pracodawca zapewnia, aby w przypadkach, gdy bezpieczeństwo sprzętu roboczego uzależnione jest od warunków jego instalowania, poddany był on wstępnej kontroli (po zainstalowaniu i przed pierwszym wprowadzeniem do użytku) oraz kontroli po przeprowadzeniu montażu na nowym miejscu lub w nowej lokalizacji przez właściwe osoby, w rozumieniu ustawodawstwa lub praktyk krajowych, celem zagwarantowania, że sprzęt został prawidłowo zainstalowany i działa we właściwy sposób.

Article 5
Inspection of work equipment

1. The employer shall ensure that where the safety of work equipment depends on the installation conditions, it shall be subject to an initial inspection (after installation and before first being put into service) and an inspection after assembly at a new site or in a new location by competent persons within the meaning of national laws and/or practices, to ensure that the work equipment has been installed correctly and is operating properly.

2. W celu utrzymania warunków ochrony zdrowia i bezpieczeństwa oraz dla wykrycia i usunięcia we właściwym czasie usterek mogących prowadzić do niebezpiecznych sytuacji pracodawca zapewnia, aby sprzęt roboczy narażony na dzia­łania powodujące takie usterki podlegał:

a) okresowym kontrolom oraz, w miarę potrzeby, badaniom wykonanym przez właściwe osoby, w rozumieniu ustawodawstwa krajowego lub praktyk krajowych;

b) specjalnym kontrolom przeprowadzanym przez właściwe osoby, w rozumieniu ustawodawstwa krajowego lub praktyk krajowych, za każdym razem, gdy zaszły wyjątkowe okoliczności, które mogą narażać bezpieczeństwo sprzętu roboczego, takie jak modyfikacja prac, wypadki, zjawiska naturalne lub przedłużone okresy przestoju.

2. In order to ensure that health and safety conditions are maintained and that deterioration liable to result in dangerous situations can be detected and remedied in good time, the employer shall ensure that work equipment exposed to conditions causing such deterioration is subject to:

(a) periodic inspections and, where appropriate, testing by competent persons within the meaning of national laws and/or practices;

(b) special inspections by competent persons within the meaning of national laws and/or practices each time that exceptional circumstances which are liable to jeopardise the safety of the work equipment have occurred, such as modification work, accidents, natural phenomena or prolonged periods of inactivity.

3. Wyniki kontroli są rejestrowane i przechowywane do dyspozycji właściwych organów. Są one przechowywane przez odpowiedni okres.

Jeżeli sprzęt roboczy używany jest poza przedsiębiorstwem, towarzyszy mu materialne zaświadczenie o ostatnio przeprowadzonej kontroli.

4. Państwa członkowskie określają warunki, na których przeprowadza się takie kontrole.

3. The results of inspections shall be recorded and kept at the disposal of the authorities concerned. They must be kept for a suitable period of time.

When work equipment is used outside the undertaking it shall be accompanied by physical evidence that the last inspection has been carried out.

4. Member States shall determine the conditions under which such inspections are made.

dyrektywa 2009/104/WE

Badania wstępne i okresowe nie dotyczą opisywanej sytuacji, pozostają badania specjalne.

Dyrektywa wymienia kilka przykładowych sytuacji, gdy zachodzi potrzeba badań: modyfikacja sprzętu, wypadek, zjawiska naturalne, dłuższy postój. Wymiana zużytego siłownika nie jest „modyfikacją”, ale przedstawione przykłady stanowią katalog otwarty, na co wskazuje jednoznacznie zwrot „takie jak”. Należy więc odnieść się do zasady ogólnej: „okoliczności, które mogą narażać bezpieczeństwo”.²

Jakie mogą być skutki wymiany siłownika? Zużycie polega zapewne na wytarciu uszczelek, czyli nieszczelności i, co za tym idzie, mniejszych siłach, wolniejszych reakcjach. Wymiana spowoduje więc prawdopodobnie, że dobieg (czyli całkowity czas zatrzymania maszyny) skróci się, nie wydłuży, bo ciśnienie w walce z bezwładnością nie będzie miało ukrytych wrogów w postaci przecieków. Dobieg im krótszy, tym lepiej,³ więc jeśli było dobrze przed wymianą, po wymianie nie powinno być źle.

Ale nowy siłownik to nie tylko lepsze hamowanie. To także, potencjalnie, większe siły, prędkości, energie. Czyli… wszystko jest możliwe. Możliwe nawet, że pojawią się nowe zagrożenia, bo wzrosną siły dotychczas mieszczące się w bezpiecznych zakresach (np. poniżej 75 N).

Z drugiej strony, jeśli pomiary były kiedyś wykonywane, to jest szansa, że siłownik był wtedy u szczytu formy — więc jego wymiana na nowy przywraca po prostu stan z czasu pomiaru. W takiej sytuacji należałoby raczej obawiać się zatrzymywania przedłużonego w wyniku zużycia siłownika, ale ten właśnie przypadek obejmują kontrole okresowe.

konkluzja

1. Niekoniecznie. Ale czasem tak.
2. Lepiej badać sprawne maszyny.

Photo by NA on Freeimages.com