Jako piorun twoje ramię — o osłonach ryglowanych

Spora firma w środkowo-zachodniej Polsce. W ciągu tygodnia musieli wymienić pięć razy rygiel na drzwiach. Tych samych.

Pracujący tam rosły obywatel bliskiej zagranicy został poinformowany, że w celu odryglowania drzwi, należy nacisnąć stosowny przycisk. Nie powiedziano mu tylko, że potem, przed szarpnięciem za klamkę, trzeba chwilę zaczekać.

Za normą ISO 12100,¹ osłony (3.27) dzielimy na stałe (3.27.1) i ruchome (3.27.2) Te drugie mogą mieć czujnik położenia — wtedy osłonę nazywamy blokującą (3.27.4). Jeżeli dodatkowo jest ona wyposażona w urządzenie ryglujące (powszechnie zwane elektrozamkiem), nazywa się osłoną blokującą z ryglowaniem² (3.27.5).

Warto zauważyć, że wśród środków bezpieczeństwa nie ma osłony ryglowanej, która nie jest blokująca. Teoretycznie takie rozwiązanie jest możliwe, praktycznie również,³ ale nie zapewnia ono bezpieczeństwa z oczywistego powodu — rygiel nie przyda się na wiele, jeśli przed zaryglowaniem osłona nie zostanie zamknięta. Jeśli więc używamy skróconego określenia „osłona ryglowana”, chodzi zawsze o osłonę wyposażoną również w czujnik położenia.

Zaletą⁴ osłon ryglowanych jest uwolnienie konieczności mierzenia czasu zatrzymania maszyny. Nie chodzi o to, że służące do tego tzw. dobiegometry są absurdalnie drogie,⁵ ale nie zawsze jest miejsce na wymagane odsunięcie⁶ osłony od elementu niebezpiecznego.

Szczegółowe wymagania dotyczące urządzenia ryglującego (jak i blokującego) zawiera norma ISO 14119,⁷ która w szczególności zajmuje się istotnym (w kontekście przytoczonej na początku anegdoty) pytaniem — ile powinien wytrzymać rygiel? Odpowiedź brzmi, oczywiście, „to zależy”, w załączniku I⁸ podano — na podstawie DIN 33411-5⁹ — przykładowe wartości sił, zależnie od możliwego sposobu ich przykładania: od 600N (ciągnięcie poziome, jedną ręką, siedząc) do 1400N (w górę, oburącz, stojąc). Najbardziej przydatna (mająca najczęściej zastosowanie) wydaje się wartość 1300N, odpowiadająca ciągnięciu poziomemu, ale w pozycji stojącej.

Podane wartości należy zweryfikować zwłaszcza wtedy, gdy stosowane są rygle magnetyczne.

Warto przeczytać

Mędrca szkiełko i oko — o pomiarach w ocenie ryzyka

Już był w ogródku, już witał się z gąską — czyli o urządzeniach ochronnych

 
﹏﹏﹏

1. PN-EN ISO 12100:2012 Bezpieczeństwo maszyn. Ogólne zasady projektowania. Ocena ryzyka i zmniejszanie ryzyka  [⤣]
2. Trzeba docenić relatywną prostotę polskich określeń. W angielskim oryginale mamy interlocking guard with guard locking, „osłona blokująca z blokowaniem osłony”  [⤣]
3. audytor widuje różne rzeczy  [⤣]
4. pomijamy tu aspekt ekonomiczny, choć urządzenie ryglujące to szansa zasilenia kwotą ok. 1000€ borykającej się z covidowymi trudnościami gospodarki  [⤣]
5. niektórzy klienci żądają wykonywania pomiarów czasu zatrzymania homologowanym urządzeniem, co świadczy o istotnym niezrozumieniu celu tych pomiarów  [⤣]
6. wg ISO 13855, 1 sekunda to 1,6 metra  [⤣]
7. PN-EN ISO 14119.2014 Bezpieczeństwo maszyn. Urządzenia blokujące sprzężone z osłonami. Zasady projektowania i doboru  [⤣]
8. litera „i”, nie rzymska jedynka, choć to niby to samo  [⤣]
9. Körperkräfte des Menschen. Teil 5: Maximale statische Aktionskräfte, Werte  [⤣]