Czy maszyny ze znakiem CE można modernizować? Część II: Modernizacja czy budowa?

W pierwszej części artykułu zostały omówione obowiązki producenta i użytkownika w odniesieniu do oznakowania CE. Podsumowując, obszar dyrektywy maszynowej obejmuje czynność wprowadzenia maszyny do obrotu oraz oddania jej do użytku. Chodzi o pierwsze udostępnienie i wykorzystanie. W praktyce oznacza to, że DM nie znajduje zastosowania w sytuacji, kiedy z rynku UE zostaje nabyta używana maszyna, lub kiedy ta powróciłaby z powrotem na rynek UE.

Aby mówić o jakichkolwiek zmianach, maszynę najpierw należy nabyć. Moment zakupu to zmiana statusu maszyny. Przechodzi ona bowiem z jednego obszaru prawnego tj. dyrektywy maszynowej¹ w drugi – obszar wymagań dotyczący użytkowania maszyn tj. dyrektywy narzędziowej. Kolejne etapy, które nie wprowadzają – w sensie prawnym – żadnych zmian, to eksploatacja, naprawy, remonty, konserwacja, czyszczenie, czyli przywracanie pierwotnego stanu maszyny.

Czasami naprawy mogą przybierać charakter drobnych modernizacji,² a czasami większych.³ Tak czy inaczej wprowadzane zmiany mogą – lecz nie muszą – prędzej czy później doprowadzić do sytuacji, w której zbudujemy nowy twór na podstawie istniejącej maszyny.

Najwięcej miejsca na domysły pojawia się w kwestii wskazania jednoznacznych warunków rozgraniczających dwa działania dotyczące maszyny – modernizację i budowę. Podstawowe kryterium stanowi zmiana rodzaju maszyny. Jeżeli po modernizacji prasy hydraulicznej otrzymamy prasę hydrauliczną – możemy uznać to za modernizację. Zamiana kolejnych elementów realizowana sukcesywnie w istocie nie różni się niczym od jednorazowej wymiany wszystkiego. W pewnym momencie mogłoby się okazać, że ze starej prasy został jedynie korpus. Pierwsza sytuacja nie różni się od drugiej – zrealizowanej w jednym kroku. Dopiero jeżeli w wyniku zmian wprowadzonych do prasy hydraulicznej otrzymamy np. prasę wulkanizacyjną (zmiana przeznaczenia) to znaczy, że zbudowaliśmy nową maszynę.

Kto może wykonać modernizację?

Każdy. Zarówno producent, użytkownik, jak i firma trzecia może wykonać modernizację. Nie istnieją – w aspekcie prawnym – żadne rozbieżności pomiędzy modernizacją wykonaną przez użytkownika, producenta, lub firmę zewnętrzną. Mimo to, użytkownicy maszyn często próbują rozdzielać czynności i poszczególne osoby je wykonujące.

Przede wszystkim należny pamiętać, że punktem wyjścia każdej modernizacji jest ocena ryzyka, co stanowi jeden z głównych obowiązków użytkownika (pracodawcy) wynikający z rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp.

Pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych oraz zmianie organizacji pracy. Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac.

OPBHP, par. 39.1

Użytkownik powinien przeprowadzić ocenę ryzyka począwszy od zakupu maszyny, powtarzając proces za każdą wprowadzaną na maszynie zmianą. Ocena ryzyka stanowi złożony proces, ale pozwala określić nowe zagrożenia oraz to, czy ryzyko zostało dostatecznie zmniejszone.

Ostatecznie

W aspekcie oznakowania CE nie ma znaczenia kto jest wykonawcą – a jaka czynność została wykonana. Oznakowanie CE obejmuje jedynie produkcję nowych maszyn (w tym budowę nowych maszyn na bazie starych). Cała reszta nie ma związku z oznakowaniem CE, a co za tym idzie, z utratą deklaracji zgodności.

W tej serii:
1. Obowiązki.
2. Modernizacja czy budowa?

 
﹏﹏﹏

1. jeżeli maszyna po raz pierwszy wchodzi do obrotu  [⤣]
2. np. w sytuacji, kiedy trzeba wymienić detal, którego już nie ma na rynku, a więc zastąpienie czegoś starego czymś nowym  [⤣]
3. wymiana napędu silnika na falownik, co w konsekwencji zmienia charakterystykę pracy maszyny  [⤣]